flexilog
flexilog
Embedded Files
Proksimal Hamstring Tendinopatisi: Nedenleri, Belirtileri ve Yönetimi
Proksimal Hamstring Tendinopatisi: Nedenleri, Belirtileri ve Yönetimi
28 Şubat 2025, Seda
Proksimal Hamstring Tendinopatisi (PHT) deyince yabancılamayın; kalçanızın altında bacağınızın başladığı yerde, sert bir sandalyede otururken üzerinde yuvarlanabildiğiniz derin, künt ağrı desem belki tanıdık gelebilir.
Tendinopati genel olarak, ağrılı ve kronik bir durum oluşuyla üzerine düşünmeyi, konuşmayı, yazmayı gerektiriyor. Hele ki tanıda tendinopati kelimesi geçince rehabilitasyon yaklaşımı genellikle eksantrik yüklenmeye indirgenmişken…
Ancak PHT'nin gündüz işinde, akşam olunca dansçı, yogacı ya da koşucu kimliğiyle gizli mesaisine başlayan bizlerin arasında ayrı bir yeri ve önemi var.
Henüz tanışmamış olanlara nazarımız değmesin!
Hamstring kasları derken…
Hamstring kasları, üst arka bacağımızda yer alan ve oturma kemiklerinden (ischial tuberosity) diz ekleminin altına kadar uzanan üç parçalı bir kas grubudur. Bu kas diz fleksiyonu (bükme) ve kalça ekstansiyonu (geriye açma) gibi hareketlerden sorumlu olup kalça stabilizasyonda da görev alır.
"Proksimal" kelimesi, anatomi terminolojisinde merkeze yakın anlamına gelir. Yani proksimal hamstring, kasın kalçaya yakın kısmını ifade eder.
Tendinopati nedir?
Tendonlar, kasları kemiklere bağlayan bağ dokulardır ve kasın ürettiği kuvveti kemiğe ileterek hareketi sağlarlar.
Kaslar ve tendonlar olmasa, kemikler ancak sabit bir yapı oluşturabilirdi. Kaslar kasıldığında ortaya çıkan ve tendonlar aracılığıyla kemiklere aktarılan mekanik güç sayesinde hareket gerçekleşir. Aynı zamanda, tendonlar esnek yapılarıyla enerjiyi geçici olarak depolayıp geri salarak hareketin daha verimli olmasına yardımcı olurlar.
Tendinopati, tendonda ağrı ve işlev bozukluğuna yol açan bir rahatsızlıktır ve genellikle kronik bir süreçtir. Kroniktir çünkü tendonlar kaslar gibi hızlı iyileşmez; kan dolaşımları daha az olduğu için tamir süreçleri daha uzun sürer. Bu durum genellikle tekrarlayan yüklenmeler sonucu ortaya çıkar. Tendon, üstüne binen stresi tolere etmeye çalışırken küçük hasarlar birikir. Eğer bu hasarlar iyileşmeden yüklenmeye devam edilirse, tendonun yapısı bozulur ve güç kaybı yaşanır.
Tendinopati tanısında ağrı en belirleyici faktördür. Doku biyopsileri, bu durumu yaşayan bireylerde kolajen liflerinin düzensizleşmesi, ayrışması ve tendonun su içeriği ile hücresel yoğunluğunun artması gibi değişimler gösterir. Ancak, yapılan ultrason ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) çalışmaları, bu yapısal değişikliklerin her zaman ağrıya neden olmadığını ortaya koymuştur. Yani, tendondaki doku hasarı ile hissedilen ağrı her zaman birebir örtüşmeyebilir. Bu nedenle, sadece görüntüleme sonuçları değil, klinik belirtiler de teşhis için gereklidir
Proksimal Hamstring Tendinopatisi (PHT)
PHT, hamstring kaslarını oturma kemiklerine bağlayan tendonda meydana gelen yüklenmeye bağlı ağrılı bir durumdur. Kalçanın oturma kemiklerine yakın bölgesinde derin, künt bir ağrı ile kendini gösterir.
Yüksek hızda koşular, uzun süre oturma , derin öne eğilme içeren esneklik çalışmaları ya da bacağı gövdeye çekme gerektiren hareketler ve bunların sık sık tekrarlandığı bir hayat tarzı tendon üzerinde sürekli bir gerilim yaratır. Eğer bu tür aktivitelerle tendonun kapasitesinden fazla yüklenme oluşursa, tendon dokusunda yapısal değişiklikler ve ağrı ortaya çıkabilir. Bu durum, uzun mesafe koşucularından dansçılara, rekreasyonel sporculardan ağırlık kaldıran bireylere kadar geniş bir kitleyi etkileyebilir. Özellikle de aşırı yüklenme veya uzun süre hareketsiz kalma, tendonun uyum sağlama yeteneğini bozarak iyileşmeyi zorlaştırabilir. Bu yüzden tendinopati zaman zaman düzelir gibi görünse de tekrar alevlenebilir.
Tendinopati deneyimi bu konuda bilgisi olmayan biri için anlaşılması güç olabilir. Ağrı yüklenme ile doğrudan ilişkili olup genellikle dalgalı bir seyir izler. Dinlenme ve hafif egzersiz sırasında ağrı hissedilmez ancak tendonun fazla enerji depoladığı ve saldığı aktiviteler sonrası belirgin hale gelir. Örneğin, tek bacakla deadlift veya derin çömelme gibi yüksek gerilme ve kompresyon yükü oluşturan hareketler ağrıya neden olabilirken, hafif eğimde yürüyüş veya yüzme gibi daha kontrollü gerilme ve yüklenme paternine sahip aktiviteler daha az ağrılı olabilir. Yokuş yukarı yürüme ağrısız iken bir gün ağrılı hale gelebilir. Ağrı hissindeki bu dalgalanma rehabilitasyonda uygun miktarda yüklenme için takip edilmedir.
Bir diğer kafa karıştırabilecek tendinopati özelliği de"ısınma etkisi"dir; yani, aktivite sırasında ağrı azalabilir, ancak egzersiz bittikten sonra belirli bir süre sonra tekrar şiddetlenebilir. Bu dalgalı ağrı profili, tendonun yüklenmeye karşı verdiği biyolojik yanıtlarla ilişkilidir. Yüklenme sonrası tendonda geçici olarak artan sıvı içeriği ve biyokimyasal değişiklikler, sinir uçlarını uyararak ağrıyı artırabilir. Ancak zamanla bu uyaranlara karşı sinir sisteminin duyarlılığı değişebilir ve ağrı algısı dalgalı bir şekilde ortaya çıkabilir. Ağrıdaki bu dalgalanma ve fiziksel aktivite yoğunluğu rehabilitasyonda uygun miktarda yüklenme için takip edilmedir.
Tekrar etmeliyim; bu dalgalı ağrı paternini kişi özelinde takip etmek, tedavi ve antrenman planlaması için kritik bir öneme sahip. Rastgele egzersizler yerine ihtiyacınız olan, bedeninizin uyum sağlama kapasitesine göre progresif bir yüklenmedir. Dinlenme bir çare değil ağrıdan sakınmak olur. Dokunun iyileşmesine yardımcı olmak için kontrollü bir yüklenme gerekir.
Proksimal Hamstring Tendinopatisi riskini arttırabilecek faktörler:
Ani yük artışı: yoğun antrenman dönemleri, aniden artırılan antrenman hacmi (süre, younluk), ağır ağırlık antrenmanları..
Yanlış teknik ve postür
Hamstring kaslarını sürekli gerilim altında bırakmak: Dansçılar ve esneklik çalışmaları yapan kişilerde, hamstring kaslarının sürekli esnetilmesi ama farklı bir yüklenme olan güçlendirme egzersizlereine vakit ayırılmaması
Hareketsiz yaşam tarzı: Uzun süre oturmak, özellikle sert yüzeylerde, tendonda sıkışmaya neden olabilir.
Kas dengesizlikleri ve kuvvet eksikliği: Kalça stabilizatör kaslarının zayıf olması, hamstringlerin aşırı yük taşımasına yol açar.
Dinlenme konusunda bir disipline sahip olmamak: Yetersiz uyku; her antrenmandan yüksek performans bekleyip bedeni zorlamak; regl dönemi gibi biyolojik süreçlere kayıtsız olmak
Yeterli ve dengeli beslenme eksikliği
Stres yönetimine çaba harcamamak
Kaynaklar:
Goom, T., Malliaras, P., & Reiman, M. P. (2016). Proximal Hamstring Tendinopathy: Clinical Aspects of Assessment and Management. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 46(6), 483–493. https://doi.org/10.2519/jospt.2016.5986
Nasser, A. M., Vicenzino, B., Grimaldi, A., Anderson, J., & Semciw, A. I. (2021). Proximal Hamstring Tendinopathy: A Systematic Review of Interventions. International Journal of Sports Physical Therapy, 16(2), 288–305. https://doi.org/10.26603/001c.21250
Rio, E., Purdam, C., Goom, T., Cook, J., & Malliaras, P. (2013). The Pain and Pathology of Tendinopathy: Revisiting the Continuum Model. Sports Medicine, 43(11), 1071-1081. https://doi.org/10.1007/s40279-013-0087-7
Page updated
Google Sites
Report abuse